Bruno De Wever, Vlaanderens bekendste publieke historicus

BRUNO DE WEVER, VLAANDERENS BEKENDSTE PUBLIEKE HISTORICUS

 

Op 23 oktober geeft de Gentse hoogleraar Bruno De Wever voor het BOp een lezing over het verzet in Vlaanderen en België tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij is niet alleen de broer van Bart, maar ook de meest bekende publieke historicus van Vlaanderen. Aan de hand van het biografisch artikel in het vorig jaar verschenen boek De publieke historicus. Bruno De Wever en zijn vak, geeft dit artikel in de aanloop naar de lezing een beknopt overzicht van de loopbaan en impact van de voordrachtgever.

Jeugd in een Vlaams-nationalistisch milieu

De Wever groeit op in een anti-Belgisch, extreemrechts, Vlaams-nationalistisch milieu. Bij zijn geboorte in 1960 krijgt hij niet toevallig de voornaam van Bruno De Winter, de stichter van ’t Pallieterke. Als kleinzoon van een lid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en zoon van een radicale Vlaams-nationalistische militant groeit hij op binnen de ‘zwarte zuil’ van het Vlaams-nationalisme. Zijn keuze voor de opleiding geschiedenis, waarmee hij in 1979 in Antwerpen start, schrijft hij dan ook toe aan de omgeving waarin hij opgroeide en militeerde.

 

Onderzoek over de oostfronters

Voor zijn licenties verhuist de jonge student naar de Gentse universiteit, waar hij onder impuls van de socialistische flamingant Herman Balthazar de methode van de mondelinge geschiedenis leert kennen. Die laat hem toe van een potentiële zwakte – zijn gebrek aan afstand tot het studieonderwerp – een sterkte te maken. Zijn interviews met oud-oostfrontstrijders leggen de basis voor zijn licentiaatsverhandeling, die onder de titel Oostfronters. Vlamingen in het Vlaams Legioen en de Waffen SS in 1984 wordt gepubliceerd. In het boek is geen spoor te vinden van de onder Vlaams-nationalisten gebruikelijke heroïsering van de oostfronters. Zijn boek wordt een bestseller, ook bij Vlaams-nationalisten, en legt de basis voor het assistentschap van De Wever bij de vakgroep Nieuwste Geschiedenis van de Gentse universiteit.

Biografie van VNV-leider Staf De Clercq

Aansluitend bij het onderzoek voor dit boek, overweegt de kersverse assistent voor zijn doctoraatsverhandeling een alomvattende studie van alle Belgische oostfronters. Uiteindelijk gaat hij zich echter richten op de geschiedenis van het VNV, de Vlaams-nationalistische partij die in 1940 in de oorlog stapt. Als opmaat publiceert hij de eerste wetenschappelijke biografie van VNV-leider Staf De Clercq. Daarin toont hij aan dat De Clercq vanaf de oprichting van het VNV voor een autoritaire koers kiest en bij het begin van de oorlog resoluut in de collaboratie stapt. Via deze biografie wil De Wever het kritische denken in het Vlaams-nationalisme stimuleren, maar hij kiest nog geen uitgesproken stelling over de ideologische positie van het VNV.

 

Een actueel doctoraatsonderzoek

Dat zal echter veranderen met de publicatie van zijn doctoraatsonderzoek in 1992. Door de electorale doorbraak van het Vlaams Blok krijgt De Wevers onderzoek een grote actuele politieke lading, want de vraag naar de historische continuïteit met de collaboratie dringt zich op. Voor het eerst wordt aangetoond dat het VNV al voor Duitse invasie voor fascisme had gekozen, dat zijn collaboratie niet enkel door antibolsjewisme was gemotiveerd en dat antisemitisme integraal onderdeel was van Vlaams-nationalistische ideologie. Wanneer het proefschrift twee jaar later in boekvorm verschijnt, onder de titel Greep naar de macht, is de ontvangst in Vlaams-nationalistische kringen op zijn zachtst uitgedrukt gemengd. Toch zal het boek de zelfbevraging over het oorlogsverleden binnen de Vlaamse beweging op gang brengen.

 

Focus op Vlaamse beweging en Tweede Wereldoorlog

Met de publicatie ontpopt De Wever zich als een publiek intellectueel, die volop weegt op het politieke en maatschappelijke debat. Zijn onderzoek blijft zich vooral focussen op de Vlaamse beweging en de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast zijn er ook andere professionele dada’s: zijn strijd tegen de neoliberale vermarkting en de verengelsing van het hoger onderwijs, zijn geloof in de publieke taak van academici, zijn fascinatie met het spanningsveld tussen geschiedenis en fictie, zijn grote liefde voor het geschiedenisonderwijs, zijn niet-aflatende aandacht voor de kleine mens in de grote geschiedenis en zijn innoverende rol op het vlak van de mondelinge geschiedenis. Op al deze domeinen heeft hij stenen verlengd, door de combinatie van wetenschappelijke distantie en maatschappelijke betrokkenheid.

 

De maatschappelijke rol van de historicus

Maatschappelijke relevantie kenmerkt niet enkel zijn onderwerpkeuze, maar ook zijn open en laagdrempelige communicatiestijl. Hij is actief bezig met brede kennisverspreiding via talloze deelnames aan openbare en mediadebatten (die laatste voor het eerst tijdens de documentaires over de Tweede Wereldoorlog van Maurice De Wilde), lezingen overal te lande en een rechtstreeks een-op-een-contact met het publiek. Hij stemt zijn publicaties af op wat hij ziet als een maatschappelijke opdracht en zijn werk verschijnt in vulgariserende tijdschriften en boeken voor het grote publiek.

 

Lopend project over het verzet

Zijn geloof in de maatschappelijke rol van de historicus doet Bruno De Wever telkens opnieuw ingaan op de vele publieksvragen. Daardoor loopt onder meer zijn boekproject over het verzet in België/Vlaanderen vertraging op. In zijn lezing voor het BOp zal hij daarover een stand van zaken geven. Lezers die ter voorbereiding hiervan (nog) meer willen over zijn baanbrekende rol kunnen ondertussen terecht in het uitstekende boek De publieke historicus. Bruno De Wever en zijn vak, verschenen bij Lannoo en verkrijgbaar in de betere boekhandel. Hierin belichten collega’s en oud-studenten (waaronder Terzake-anker Annelies Beck en De Standaard-journaliste Giselle Nath) een aantal interesses van Vlaanderens bekendste publiekhistoricus.

 

Tekst: Luc De Munck

Foto’s: Archief Bruno De Wever

De lezing van Bruno De Wever over het verzet in België/Vlaanderen tijdens de Tweede Wereldoorlog vind plaats op woensdag 23 oktober om 14 u. Gelieve tijdig te reserveren.